تاثیر ICT و اینترنت بر بازار کار(۲)

6- پتانسیل‌های اینترنت در مرحله کاریابی و استخدام

   داده‌های مربوط به استفاده کارگران ازکامپیوتر و اینترنت در حین کار در دهه 1990 در امریکا نشان دهنده روند کاربرد فزاینده آنها است. در سال 2001، 56 درصد کارگران سنین 18تا 65 سال گفته‌اند که در محل کار از کامپیوتر استفاده می‌کردند در مقایسه با فقط 25 درصد در سال 1984. استفاده از اینترنت نیز افزایش شدیدی یافته و از 17 درصد در سال 1997 به 49 درصد در سال 2001 رسیده است (جدول 1).

   اینترنت با سرعت به منبع اصلی اطلاعات برای کارجویان تبدیل می‌شود. یک شاخص از تأثیرگذاری اینترنت بر مبادلات بازارکار را می‌توان در تعداد زیاد سایت‌های شغلی دید که به تازگی در اینترنت ایجاد شده‌اند و برخی از آنها نرخ گردش شغلی قابل ملاحظه‌ای دارند. اینک کاریابی و استخدام نیروی کار از فعالیت‌های اصلی در اینترنت است. هر هفته میلیون‌ها کارگر در سراسر جهان و به ویژه کشورهای توسعه یافته به دنبال مشاغل خالی در سایت‌های شغلی یا سایت شرکت‌ها به جست‌وجو می‌پردازند. علاوه بر این میلیون‌ها کارگر نیز رزومه‌های خود را به وب سایت‌های استخدامی ارسال می‌دارند به امید اینکه پیشنهاد شغلی را دریافت دارند. تقریباَ تمام بنگاه‌های بزرگ نیز مشاغل مورد نیاز را در اینترنت تبلیغ کرده و یا به بنگاه‌های استخدام اینترنتی ارسال می‌دارند.

سهم شاغلانی که از کامپیوتر در محل کار استفاده میکردند
1984	24.6
1989	37.4
1994	46.5
1997	51.5
2001	55.9
سهم شاغلانی که از اینترنت در محل کار استفاده میکردند
1997	17.3
1998	19.7
2000	24.6
2001	40.5

جدول 1- استفاده از کامپیوتر و اینترنت در محل کار در امریکا (دهه 1980تا 2001)
منبع: فریمن(2002)، جدول 1، ص 290

   آمارهای استفاده از اینترنت به قصد کاریابی نشان می‌دهد که در سال 2001، 16 درصد آمریکایی‌های در جست‌وجوی شغل از اینترنت استفاده کردند که این نسبت برای کارگران جوان بین 25 تا 35 سال به 26 درصد می‌رسد. نیمی از بیکاران که در منزل به اینترنت دسترسی داشتند از آن برای جست‌وجوی شغل استفاده کردند که در مورد شاغلین این نسبت 15 درصد است. آمارهای مربوط به کل بیکاران و کل شاغلین نیز به ترتیب 15 درصد و 7 درصد است. در انگلستان نیز تقریباَ یک سوم افراد بیکار در جست‌وجوی شغل که به اینترنت دسترسی داشتند گفتند از آن استفاده کرده‌اند. نکته حیرت‌آور در مورد شاغلانی بود که در جستجوی شغل جدیدی بودند و 75 درصد اظهار داشتند از اینترنت استفاده کرده‌اند. به دلیل آسانی نسبی جست‌وجوی شغل در اینترنت، تعداد فراوانی از شاغلین نیز از این وسیله برای کاریابی در امریکا و انگلستان استفاده می‌کنند. مؤسسه NORAS در انگلستان برآورد می‌کند که از مجموع جست‌وجوکنندگان در اینترنت 22 درصد بیکار بوده در صورتی که 54 درصد مشاغل تمام وقت داشته و 18 درصد دیگر شغل نیمه وقت داشتند. هرکار جو به طور متوسط به جستجوی 5 سایت می‌پردازد (فریمن 2002 ،ص 297).

   طبق بررسی گاریس و متروپ (2001) تقریباً 300 سایت شغلی در آلمان (با 2/1 میلیون فهرست شغلی) و 200 مورد در انگلستان (با 800 هزار فهرست شغلی) وجود دارد. یک نظرسنجی از جمعیت 10 کشور عضو جامعه اروپا در 1999 نشان داد که از میان ساکنان جامعه اروپا که در سال گذشته به دنبال شغل بودند، 39 درصد هنگام جست‌وجوی شغل از اینترنت استفاده کردند. در کشور پیشتاز، فنلاند، این نسبت 62 درصد بود.

   آن سوی دیگر قضیه، استفاده گسترده از اینترنت توسط بنگاه‌ها است که مشاغل مورد نیاز را آگهی کرده و نیروی کار را استخدام می‌کنند. در میان مدت، سایت‌های شغلی جای آگهی روزنامه‌ها را به عنوان روش اصلی برای ارائه فرصت‌های شغلی می‌گیرد. برای مثال در یک نظرسنجی از شرکت‌ها در سال 2000،پیش‌بینی شد آگهی استخدام در سال2004، 31 درصد کاهش و آگهی اینترنتی52 درصد افزایش یابد. اساساً همه بنگاه‌های بزرگ امریکایی و انگلیسی، مشاغل خالی خود را در اینترنت ارائه کرده و اجازه پرکردن فرم تقاضا را در همان لحظه می‌دهند. در یک نمونه‌گیری در انگلستان، 71 درصد بنگاه‌ها اظهار داشتند که به سایت‌های شغل اینترنتی، آگهی استخدام داده‌اند اما اکثریت آنها متوجه شده بودند که وب سایت‌های شرکتی آنها بهترین منبع جذب داوطلبان کیفی است (آیوتر 2001 ،ص 29 ).

   شکل و خدماتی که سایت‌های استخدام اینترنتی ارائه می‌دهند متفاوت است. اکثر سایت‌ها ”ستون‌های آگهی شغلی“ هستند یعنی همتای الکترونیکی آگهی استخدام در روزنامه‌ها که مشاغل در دسترس را طبق شغل، تجربه، مکان و ... طبقه‌بندی می‌کنند. برآورد می‌شود بیش از 2500 سایت شغلی با 10 میلیون ثبت ورودی(Posting) و نیز 500 مؤسسه اینترنتی مبادله رزومه درسال 2000 وجود داشته است. این سایت‌ها به بنگاه‌ها یا مؤسسات استخدام نیروی کار، فضای آگهی مشخصات شغلی را می‌فروشند. منابع سنتی فروش آگهی مشاغل که روزنامه‌ها و مجلات تخصصی بودند واکنش نشان داده و با راه‌اندازی سایت استخدامی مخصوص به خود در اینترنت، فضایی رایگان در اختیار آگهی‌دهندگان خود گذاشتند. در نقطه مقابل، بانک‌های اطلاعات رزومه‌ها هستند که در جمع‌آوری رزومه‌کارگران تخصص داشته و در قبال دسترسی بنگاه‌ها به این بانک اطلاعاتی، از آنها پول می‌گیرند. برخی از این بنگاه‌ها پس از اینکه بنگاه داوطلب‌های مورد نظر خود را پیدا کرد پول می‌گیرند. سایرین پس از اشتغال به کار داوطلب پول می‌گیرند (فریمن 2002،ص 299). درآمد همه سایت‌های استخدام اینترنتی از بنگاه‌ها تأمین می‌شود در حالیکه خدمات را به رایگان در اختیار کارگران می‌گذارند. هزینه کارگران عمدتاً هزینه زمان جستجو است، اگر چه احتمالاً درآینده بخشی از هزینه جستجوی بهتر بنگاه را نیز آنها متحمل خواهند شد.

   سایت‌های استخدام اینترنتی برای اینکه کارگران را جهت جستجو و ارسال رزومه به سمت سایت خود جذب کنند، اطلاعات رایگان درباره حقوق یا فرصت‌های آموزشی ارائه کرده و در مورد بهترین روش‌های مصاحبه شغلی همراه با سایر توصیه‌های شغلی و کاریابی رهنمود می‌دهند.

   صرفه‌های شبکه و سایر انواع صرفه‌های مقیاس نشان می‌دهد که نهایتاً تعداد اندکی سایت بزرگ، بازار جست‌وجوی شغل اینترنتی را زیر سلطه خود می‌گیرند. اما یک عامل متضاد، مزایای سایت‌های تخصصی کوچک است که کارگران و کارفرمایان را در صنایع و مشاغل خاص و کوچک به هم مرتبط می‌سازد.

   اینترنت همچنین یک فرصت برای جمع‌آوری داده‌های بیشتر و احتمالاً بهتری از بازارکار فراهم می‌سازد. برخلاف منابع داده‌های متعارف که تصویر لحظه‌ای از بازارکار می‌دهند،(سابقه و تاریخچه مبادله) سایت‌های شغلی اینترنت، درخواست‌های استخدام شغلی و سایر داده‌هایی عرضه می‌دارند که احتمالاً ابزار جدیدی برای بررسی پویایی‌های بازارکار خواهد بود (آیوتر 2001، ص 31).

7- تأثیر اینترنت بر انطباق بهتر کارگر- کارفرما

   همان طور که در بخش‌های 5 و6 اشاره شد ICT به طور عام و اینترنت بطور خاص، وعده گشودن عرصه‌ها و فرصت‌های جدیدی برای بهبود ارتباط کارگر و بنگاه را می‌دهند. با ورود اینترنت جنبه‌های مختلف بازارکار تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. اما در مقاله جنبه کاریابی و استخدام اینترنتی، مدنظر است. سایت‌های شغلی و سایر ارتباطات اینترنتی بازارکار باید، کارایی انطباق کارگران به مشاغل را افزایش دهد. بخشی از کارایی بیشتر می‌تواند به این علت باشد که تشکیل جلسات اولیه بیشتری بین کارگران و کارفرمایان بالقوه امکان‌پذیر است. کارایی بیشتر همچنین می‌تواند از آنجا ناشی شود که غربال کردن اینترنتی داوطلبان وجود دارد. برای مثال، برخی شرکت‌های آمریکایی به متقاضیان استخدام یک پرسشنامه برای مصاحبه الکترونیکی می‌دهند. این شرکت‌ها با تعدیل و تنظیم تدریجی پرسش‌های مصاحبه، توانسته‌اند، فرایند غربال کردن را بهبود بخشیده و نرخ حفظ نیروی کار را افزایش دهند.

   افزایش کارایی انطباق را در اقتصاد آمریکا می‌توان به تدریج شاهد بود. به رغم این واقعیت که آگهی‌های دعوت به همکاری روزنامه‌ها معمولاً در هنگام کاهش نرخ بیکاری افزایش می‌یابد، شاخص آگهی‌های دعوت به همکاری روزنامه‌ها در سراسر دوره رونق اقتصادی دهه 1990 ثابت باقی مانده است.

   یک برداشت از واقعیات فوق اینست که منحنی بوریج(Beveridge Curve) ـ رابطه منفی بین تعداد مشاغل خالی و نرخ بیکاری ـ به سمت مبدأ جابجا شده است که با بهبود در کارایی انطباق کل مشاغل در بازارکار امریکا سازگار است.

   یک توضیح قابل تأمل دیگر اینست که فضای آگهی مشاغل خالی از روزنامه‌ها به اینترنت نقل مکان کرده است. اما افزایش کارایی انطباق بازارکار را به هیچ وجه نمی‌توان انکار کرد. برآوردهای جدید نشان می‌دهد که NAIRU نیز طی دهه 1990 کاهش یافته است (آیوتر 2001، ص 28).

   نظریه جست‌وجوی بازارکار پیش‌بینی می‌کند با کاهش هزینه جستجوی شغل، بهره‌وری افزایش خواهد یافت. چون کارگران و بنگاه‌ها با سرعت بیشتری قادر به بررسی انطباق‌های بالقوه هستند و کیفیت انطباق مورد نظر- یعنی حداقل بهره‌وری که یک کارفرما تحمل خواهد کرد، یا معادل آن، حداقل دستمزدی که یک کارگر قبول خواهد کرد- افزایش می‌یابد. کیفیت انطباق بالاتر، تولید را افزایش داده ودستمزد کارگر و سود بنگاه نیز طبق آن بالا می‌رود. به طور کلی با کاهش هزینه‌های جست‌وجو، بیکاری نیز کاهش خواهد یافت. علاوه بر این انطباق‌های شغلی بهتر باید انگیزه کارگر به جدا شدن از کارفرمایش را کاهش دهد. البته تحت شرایط معینی افزایش کیفیت انطباق مورد نظر می‌تواند بیکاری را کاملاٌ خنثی سازد. به طور مثال چون اینترنت، امکان جستجوی پیشنهادات شغلی بهتر را برای افراد شاغل آسان‌تر می‌سازد ـ و به همین ترتیب برای کارفرمایان نیز پیدا کردن فرد جایگزین در هنگام ترک کارگران آسان‌تر است - احتمالاً انگیزه جدا شدن و اخراج بیشتر شغلی می‌باشد.

   در سال 1998،7 درصد کارگران شاغل به طور منظم از اینترنت برای جستجوی یک شغل جدید استفاده کردند، این میزان جستجوی حین کار بسیار بیشتر از سایر روش‌های معمول است. مسأله فوق نشان می‌دهد که اینترنت تأثیر زیادی در جستجوی شغلی کارگران شاغل خواهد داشت. در واقع، مدت زمان اشتغال به کار در یک شغل برای همه گروه‌های سنی و هر دو جنس کاهش یافته است، این روند با افزایش نرخ گردش نیروی کار سازگار است.

   جدا ساختن تأثیر کاهش هزینه‌های جستجو از وسوسه فرصت‌های شغلی بهتر و یک فرهنگ تجاری که تمایل بیشتری به اخراج پیدا کرده است مشکل بوده و این موضوع شایسته بررسی دقیق‌تری می‌باشد. همچنین مهم است بررسی شود کارفرمایانی که در جستجوی نیروی کار در سایت‌های شغلی هستند در مقایسه با زمانی که از آگهی‌های دعوت به همکاری استفاده می‌کنند آیا با سرعت بیشتری وکارگران بهتری پیدا می‌کنند. در مورد کارگرانی که از جستجوی شغلی اینترنتی استفاده می‌کنند نیز بررسی شود. در نتیجه سایت‌های شغلی چندین مزیت نسبت به همتایان متنی خود، یعنی آگهی‌های استخدام در روزنامه‌ها دارند. این سایت‌ها از سه طریق باعث افزایش کارایی اقتصاد می‌شوند: کاهش هزینه مبادلاتی، تصفیه سریع‌تر بازارکار و انطباق بهتر بین کارگران و مشاغل خالی.

   1) هزینه مبادلاتی کمتر اینترنت برای بنگاه‌ها را به راحتی می‌توان ثابت کرد، سایت‌های اینترنتی در مقایسه با آگهی‌های روزنامه‌ای، حجم بیشتری اطلاعات درباره تعداد مشاغل بیشتر را به تعداد مخاطبان بیشتر با هزینه کمتر ارائه می‌دهند. مثلاً یک آگهی استخدام در نیویورک تایمز با شمارگان 1.7 میلیون نسخه در روز، 4500 دلار هزینه بر می‌دارد. در حالیکه مانستر دات کام 8/3 میلیون بازدید کننده منحصربفرد در ماه می 2000 داشت، و 137 دلار برای یک آگهی 30 روزه تعیین می‌کند که مبلغی کمتر از 5 درصد روزنامه است. برآورد می‌شود هزینه استخدام اینترنتی برای بنگاه‌ها حدود یک پنجم استفاده از رسانه‌های چاپی باشد (کروگر 2000). جستجوی مشاغل در سایت‌ها آسان‌تر است. آنها به روزتر هستند چون آگهی‌ها لحظه‌ای اعلان شده و به دفعات بیشتری تغییر و ویراستاری می‌شوند. به اشخاص اجازه می‌دهند تا مهارت‌های خویش را به کارفرمایان تبلیغ نموده و نیز بالعکس.

   2) جستجوی شغل اینترنتی باعث بهبود نرخ کاریابی شده و انتظار می‌رود بیکاری اصطکاکی را کاهش دهد. کارفرمایان می‌توانند از سایت‌های شغلی برای غربال کردن داوطلبان استفاده کنند، با مشخص کردن اینکه فهرست مشاغل مورد نیاز آنها فقط در اختیار داوطلبانی است که صلاحیت‌های ویژه مثلاً مدرک یا تجربه خاص را داشته باشند. البته ممکن است در عمل هیچ رابطه‌ای بین جستجوی شغل اینترنتی و زمان پیدا کردن شغل (بیکاری اصطکاکی) دیده نشود و علت آن می‌تواند این باشد که کاهش هزینه جستجو باعث افزایش مدت زمان جستجو توسط بیکاران و کارگران شاغل شود، و فرآیند پرکردن مشاغل خالی را کند نماید. به طور کلی در یک مدل استاندارد جستجو، هزینه جستجو بر زمان جستجو تأثیر می‌گذارد، به طوریکه اگر اینترنت در انطباق کارگران با مشاغل کارایی بیشتری داشته باشد، باعث افزایش زمان جستجو می‌شود چون پیدا کردن یک انطباق خوب را ارزان‌تر می‌سازد. تأثیر اینترنت بر کل زمان جستجو برای شغل، به دامنه این اثر قیمتی بر زمان جستجو، در مقایسه با کاهش در زمان جستجو به علت بهبود تکنولوژی جستجو بستگی دارد. اینکه کدام اثر غلبه یابد یک بررسی تجربی است.

   3) مهم‌ترین نقش مثبت استخدام‌های اینترنتی برای بازارکار در انجام انطباق‌های شغلی بهتر است. سایت‌های شغلی می‌توانند نقش فعالی در انطباق داشته باشند. اینک به جای انتظار کشیدن تا کارگران یا بنگاه‌ها یکدیگر را پیدا کنند، نرم‌افزارهایی وجود دارند که قادر به تجزیه و تحلیل فهرست‌های شغلی اعلان شده و رزومه‌ها هستند تا انطباق‌های محتمل و موجه را شناسایی نموده و سپس هر دو طرف را مطلع می‌سازند. برخی الگوریتم‌های انطباق(Matching Algorithm)، از رفتار کارگران کسب اطلاع کرده، به مشاغلی توجه می‌کنند که یک کارگر خاص متقاضی آن بوده و توصیه‌های وی را طبق آن تنظیم می‌نمایند. علاوه بر این کارفرمایان می‌توانند از اینترنت برای بررسی مهارت یا انجام آزمون شخصیت در موضع تقاضای شغل استفاده کنند. اینترنت با توانایی انتشار گسترده اطلاعات درباره مشاغل، قاعدتاً باید "شبکه دوستان قدیمی و هم محله‌ای‌ها" را شکسته و موانع جغرافیایی سنتی را از بین ببرد. کسی که در یک کافی‌نت در یک روستای دور افتاده نشسته است می‌تواند مشاغل را در مراکز استان‌ها و مرکز کشور به دقت از نظر گذرانده و تقاضای استخدام بدهد. اگر وی توانایی و مهارت لازم را داشته باشد می‌تواند بر یک متقاضی با صلاحیت کمتر از مراکز استان پیروز شود.

   این تحولات باعث ایجاد منافع اجتماعی می‌شود اما این منافع به صورت یکسان توزیع نشده و فراگرد تحقق منافع باعث ایجاد مشکلات جدیدتری می‌شود. یکی از مهم‌ترین اثرات اینترنت بر بازارکار، احتمالاً ایجاد نهادهای جدیدی خواهد بود که مشکلات پیش‌آمده را با فرصت‌های جدیدی حل و فصل نماید.